Redactioneel: Gedeeld geloof

Liefbroer, A.I., & Van Nieuw Amerongen, J.C.

107-108

NL

‘Ik zou een deurtje verder gaan’: Op zoek naar een gelovige therapeut of juist niet? Een zestal ervaringen van cliënten

Westerbroek, G.

109-114

NL

In dit artikel wordt een zestal ervaringen gedeeld over mensen die in de ggz behandeling ontvangen of ontvingen. Hun is gevraagd naar hun behoeften ten aanzien van het bespreken van thema’s als zingeving, geloof of levensbeschouwing. In dit artikel is geen uniforme voorkeur gebleken voor een vergelijkbare levensbeschouwelijke achtergrond of voor het delen van geloofszaken in de therapie. De kwestie blijkt sterk afhankelijk van individuele behoeften en voorkeuren, waarbij het voelen van een klik met de hulpverlener en respect voor elkaars overtuigingen een belangrijk element is.

religie, zingeving, levensbeschouwing, hulpverlening, persoonlijke ervaringen

De religiositeitskloof

Verhagen, P.J., & Hegger, A.T.

115-124

NL

Het artikel bespreekt de religiositeitskloof, dat is het verschil in religieuze en spirituele affiniteit tussen zorgverleners en zorgconsumenten. Onderzoeken naar de religieuze betrokkenheid en houding van ggz-professionals richting religie en spiritualiteit uit de jaren 1990 worden belicht. Juist in die periode werd veel aandacht besteed aan deze discrepantie en de impact ervan op de klinische psychiatrie. De typische verklaringen worden onderzocht, en ook het vervolg door een bespreking van twee recente onderzoeken naar vaardigheden en mogelijke grensoverschrijdingen in verband met religie en spiritualiteit. Het is niet realistisch te verwachten dat de religiositeitskloof geheel overbrugd kan worden. Er zal altijd enige afstand blijven tussen de professional en de zorgconsument. Dit hoeft echter geen probleem te zijn zolang de professional het kan erkennen en bespreekbaar maken, samen met de implicaties voor de behandeling. Dat blijft een uitdaging al lijkt de context minder controversieel dan weleer.

religiositeitskloof, religieuze betrokkenheid, spiritualiteit, vaardigheden, grensoverschrijding

‘Geloven is niet goed voor jou’: Verwachtingen en ervaringen van cliënten en hulpverleners bij een verschil in levensbeschouwing

Van Nieuw Amerongen-Meeuse, J.C., & Liefbroer, A.I.

125-135

NL

Een belangrijk deel van de cliënten in de ggz stelt een vergelijkbare levensbeschouwing met de hulpverlener op prijs. Het huidige artikel geeft een overzicht van recent onderzoek in Nederland, met een focus op de verwachtingen en ervaringen die hulpverleners en cliënten hebben ten aanzien van levensbeschouwelijke overeenkomsten of verschillen. De beschreven resultaten vormen een samenvoeging van verschillende onderzoeken: een kwantitatief onderzoek onder 201 geestelijk verzorgers, een kwalitatieve studie onder 35 ggz cliënten en 18 hulpverleners in de ggz en een kwantitatief onderzoek onder 201 cliënten uit dezelfde bronpopulatie. Cliënten en geestelijk verzorgers schatten de nadelen van levensbeschouwelijke verschillen groter in dan andere hulpverleners. Cliënten verwachten onbegrip, veroordeling of zelfs tegenwerking en een deel van de geestelijk verzorgers verwacht een lagere waardering van de gesprekken. Het is relevant als hulpverleners zich bewust zijn van de negatieve verwachtingen die een cliënt kan hebben, zodat hierop ingespeeld kan worden en deze waar mogelijk kunnen worden omgezet in een positieve ervaring.

levensbeschouwelijk verschil, verwachtingen, waardering, behandelrelatie

Gedeeld geloof – betere zorg? De relatie tussen een gedeelde levensbeschouwing en de zorg voor cliënten

Liefbroer, A.I., & Van Nieuw Amerongen-Meeuse, J.C.

136-144

NL

Uit onderzoek blijkt dat veel cliënten, en ook sommige hulpverleners, verwachten of de ervaring hebben dat een gedeelde levensbeschouwing gepaard gaat met voordelen voor de praktijk. In dit overzichtsartikel bespreken we studies die aan de hand van een empirisch onderzoek op hoofdzakelijk kwantitatieve wijze de relatie tussen een gedeelde levensbeschouwing en de zorgpraktijk of -uitkomsten hebben onderzocht. In het beperkte aantal studies dat deze relatie tot nu toe onderzocht heeft, wordt veelal geen significant verband gevonden tussen het hebben van een gedeelde levensbeschouwing en de zorgpraktijk of -uitkomsten. Dit geldt zowel voor zorg verleend door geestelijk verzorgers alsook door (andere) hulpverleners in de ggz. Mogelijke verklaringen hiervoor worden gezocht in de competenties van hulpverleners om levensbeschouwelijke verschillen te overbruggen en in veranderingen in het levensbeschouwelijk landschap van West-Europese landen en Amerika. De bevindingen kunnen gezien worden als aanmoediging voor cliënten en hulpverleners om negatieve verwachtingen ten aanzien van levensbeschouwelijke verschillen niet leidend te laten zijn en te zoeken naar manieren om verschillen te overbruggen in de zorgpraktijk.

gedeelde levensbeschouwing, ervaringen, geestelijke verzorging, zorgrelatie, behandeluitkomsten

Een zoekschema voor geestelijke verzorging thuis in de context van levensbeschouwelijke diversiteit

Alma, H., Smeets, W., Post, L., & Van Loenen, P.

145-155

NL

In de Kenniswerkplaats Zingeving richtte één leernetwerk zich op levensvragen tegen de achtergrond van toenemende levensbeschouwelijke diversiteit, meervoudige religiositeit en het verlies van levensbeschouwelijke taal. De deelnemers aan het leernetwerk hebben samen een zoekschema ontwikkeld om geestelijk verzorgers en andere zorgprofessionals zodanig toe te rusten dat zij diversiteit vooral kunnen zien als een uitdaging. Bouwstenen van het zoekschema zijn ontleend aan bestaande praktijkmodellen in de geestelijke verzorging: de basismethodiek voor de verdieping van zingeving (Smit), de spirituele biografie (Delver), een dialoogspel over ontregelende ervaringen (Anbeek), de verbeeldingscyclus (Alma) en het participatiemodel (De Jong). Het ontwikkelde zoekschema is een instrument dat zorgverleners helpt om zingeving te verkennen, en dat geestelijk verzorgers helpt om dit te verdiepen naar impliciete en expliciete beelden over mens-zijn, over de wereld en het transcendente. Het beoogde effect hiervan is de ondersteuning van cliënten bij de talige en niet-talige expressie van hun beleving van zin.

levensbeschouwelijke diversiteit, meervoudige religiositeit, levensbeschouwelijke taal, zingeving, methodiek

Behandelaars en geloof: 'Mind the gap'

Braam, A.

156-160

NL

De term ‘religiosity gap’ is kernachtig en genereert discussie. Uit onderzoek komen aanwijzingen dat naar objectieve maatstaven een verschil in levensbeschouwelijke achtergrond tussen behandelaar en patiënt niet zo relevant is. Onder patiënten valt echter ten aanzien van aandacht voor zingeving en levensbeschouwing een zorgbehoefte te beluisteren. In die zorgbehoefte wordt niet altijd voorzien. Wanneer de religieuze identiteit en beleving worden opgevat in termen van religieuze objectrepresentaties, is het de vraag of verschillen tussen patiënt en behandelaar wel overbrugbaar zijn. De affectieve achtergrond van geloof blijft heel persoonlijk bepaald. In gesprek over levensbeschouwing is een uitwisseling goed mogelijk met behulp van culturele sensitiviteit, empathie, uitstel van het eigen oordeel en een houding van gelijkwaardigheid. De behandelaar moet daarbij echter bedacht zijn op tegenoverdracht: deze is inherent onderdeel van deze uitwisseling. Religieuze tegenoverdracht is echter zelden onderdeel van professionele reflectie of psychotherapeutische opleiding.

religiosity gap, religieuze kloof, religieuze tegenoverdracht, culturele sensitiviteit

Naar Gods bedoeling is alles eenvoudig: Een christelijk antwoord op verwarring

Van den Brink, B.

161-169

NL

Intreerede ter gelegenheid van de aanvaarding van het voorzitterschap CVPPP, uitgesproken op donderdag 23 mei 2024

Uit de Kunst: Geloof in uitvoering: John Rutters 'This is the day'

Reitsma, O.

170-172

NL