Psyche & Geloof 30 nr. 1

maart 2019

Artikelen in deze editie


Redactioneel

Hijweege, N.

1-2

NL

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Religieuze twijfel en depressie bij residentiële ouderen

Thauvoye, E. & Dezutter, J.

3-8

NL

De late volwassenheid wordt voor vele ouderen gekenmerkt door een transitie naar een woonzorgcentrum en de naderende eindigheid van het eigen leven; uitdagingen waardoor geloofsopvattingen op een helling kunnen komen te staan. Verschillende studies wezen reeds uit dat het worstelen met religieuze twijfels geassocieerd is met het ervaren van depressieve symptomen. Deze studie heeft daarom tot doel om in een groep ouderen verblijvend in een woonzorgcentrum na te gaan hoe religieuze twijfel en depressieve symptomen over de tijd heen met elkaar samenhangen. Daarnaast onderzoekt deze studie ook of het verband tussen religieuze twijfel en het ervaren van depressieve symptomen verklaard kan worden vanuit een tendens tot rumineren. Resultaten wijzen op een bi-directioneel verband tussen religieuze twijfel en depressieve symptomen. Dit verband blijkt echter niet gemedieerd te worden door ruminatie. De bevindingen van deze studie benadrukken dat er naast de focus op depressieve symptomen bij residentiële ouderen, ook de nodige aandacht dient te gaan naar het identificeren van ouderen die worstelen met religieuze twijfels.

religieuze twijfel, rumineren, depressie, verzorgingstehuis, hoge leeftijd

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Contact gezocht. Een onderzoek naar relatiegericht werken in de klinische forensische psychiatrie

Schaftenaar, P.

9-15

NL

De opdracht van forensische zorg is bij te dragen aan vermindering van strafrechtelijke recidive. Bij cliënten met een kortdurende forensische titel is de recidive na behandeling hoog. In deze bijdrage wordt verslag gedaan van een onderzoek naar relationeel werken conform de presentiebenadering en het contact houden na behandeling¹. Onderzocht is of dit een bijdrage levert aan het verminderen van de strafrechtelijke recidive en wat de waarde en betekenis van deze manier van werken is volgens zorgontvangers en zorgverleners.

forensische psychiatrie, strafrechtelijke recidive, presentiebenadering, relationele zorg, contact na behandeling

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

‘Begrensd en ont-grensd’. Paradoxen in de veranderende beleving van het lichaam bij kanker en een geleefde spiritualiteit

Yang, W.

16-23

NL

Dit artikel onderzoekt de relatie tussen de veranderingen in de beleving van het lichaam bij patiënten die getroffen zijn door een levensbedreigende ziekte als kanker en ‘geleefde spiritualiteit’. Kanker confronteert een mens met de kwetsbaarheid van het lichaam en de eindigheid van het leven. Dit roept indringende vragen op over de zin van het leven en de eigen identiteit. In een geseculariseerde en multiculturele samenleving zijn er geen pasklare en algemeen geaccepteerde antwoorden op de grote vragen rondom leven, lijden en dood. Veel mensen moeten nu eigen antwoorden vinden of het verdragen zonder een antwoord op deze vragen te krijgen. Dit artikel is gebaseerd op een langer lopend onderzoek van de auteur waarin de spirituele zoektocht van ‘gewone’ mensen wordt verkend, om deze op het spoor te komen, recht te doen en te verstaan. De samenhang werd onderzocht tussen de veranderingen in de beleving van het lichaam en de daarmee gepaard gaande veranderingen in de kijk op de werkelijkheid (de zingeving) en in de zelfervaring (de identiteit). Op die manier bleek het mogelijk om in een concrete context van het leven een proces van een authentieke en hedendaags ‘geleefde spiritualiteit’ bloot te leggen. Het voor velen vage begrip spiritualiteit kon via deze ingang een meer concrete betekenis krijgen. De bevindingen van het onderzoek werden geconfronteerd met drie zeer uiteenlopende stromingen waarbinnen het lichaam een centrale rol speelt. Deze zijn de Existentiële Fenomenologie, de Qigong beoefening binnen het Chinese Daoïsme, en de praktijk van het Hesychasme in het Oosters-orthodox Christendom. Dit leverde een wezenlijke verdieping op in de interpretatie van de bevindingen en maakte het mogelijk een perspectief te formuleren waarin het proces van geleefde spiritualiteit in zes stappen beschreven kon worden. Het contact met een a-theïstische, non-theïstische en christelijk-theïstische stroming gaf de theorie, die ontwikkeld werd aan de hand van de ervaringen van mensen met kanker, een meer universele reikwijdte.

geleefde spiritualiteit, lichaamsbeleving, omgaan met kanker, eindigheidsbesef

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

De gestolen stoornis. Een cultuurfilosofische duiding van de ‘depressie-epidemie’

Van den Bergh, B.

24-31

NL

De gangbare, DSM-gestuurde interpretatie van depressieve stoornis doet de ervaring van mensen die aan deze stoornis lijden geen recht. Er ontbreken drie wezenlijke aspecten aan de DSM-definitie: een verstoorde wereldbetrekking, een verstoorde lijfelijkheid en een verstoorde temporaliteit. De fenomenologische uitleg van depressie die in mijn proefschrift centraal staat, laat deze psychische stoornis niet naar voren treden als extreme somberheid, maar als existentieel isolement. De ‘stemmingsstoornis’ (mood disorder) is zo beschouwd een afstemmingsstoornis: een verstoring van een proces of gebeuren van synchronisatie op een heel elementair, lijfelijk-affectief niveau. Dat het fenomeen depressie momenteel zo wijdverbreid is – de zogeheten depressie-epidemie – kan in verband worden gebracht met de wijze waarop het individu door de laatmoderne ‘neoliberale’ cultuur tot subject wordt gevormd. De hedendaagse subjectpositie is ‘isolistisch’ van aard. Dit staat op gespannen voet met de menselijke grondbehoefte aan elementaire afstemming. Anders gezegd: de laatmoderne subjectificatie van het individu is depressogeen.

depressieve stoornis, DSM, fenomenologisch tegenlicht, laatmoderniteit, isolisme

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Spirituele zorg scholen in Nederlandse ziekenhuizen. In gesprek met Joep van der Geer over zijn proefschrift

Hijweege, N.

32-35

NL

Nicolette Hijweege interviewt met Joep van de Geer, die in december 2017 promoveerde op het proefschrift 'Learning spiritual care in Dutch hospitals: The impact on healthcare of patients in palliative trajectories'.

spirituele zorg, geestelijke verzorging, palliatieve zorg

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Bladwijzer: Intellectuele nederigheid

Loonstra, B.

36-37

NL

Bespreking van het artikel: Dormandy, K. (2018). Does epistemic humility threaten religious beliefs? Journal of Psychology and Theology, 46, 292-304.

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Congresverslag: Intimiteit en de Psyche, wat we over het hoofd zien omdat het zo dichtbij is

Coster, G.

38-39

NL

Verslag van het Symposium: Intimiteit en de Psyche, wat we over het hoofd zien omdat het zo dichtbij is. Gehouden 30 november 2019 te Laren, georganiseerd door congresbureau Lemion.

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Uit de kunst: No more heroes. Het imploderen van het religieuze zelf in 'Stilte' van Shusaku Endo

Zondag, H.

40-42

NL

Bespreking van het boek 'Stilte' van de Japanse schrijver Shusaku Endo (1923-1996). Oorspronkelijke uitgave 1966, vijfde druk 2017. Kampen: Uitgeverij Kok. 222 pagina’s.

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Zonder lijden geen geluk? Boekbespreking van: Pos, K.J. (2018). Leed heeft niet het laatste woord

Smallenburg, L.

43-44

NL

Bespreking van het boek: Klaas-Jan Pos (2018). Leed heeft niet het laatste woord. Utrecht: Ankh-Hermes ISBN 9789020214550 176 blz.

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.