Redactioneel

Verhagen, P.J.

81-82

NL

Levensbeschouwing en psychotherapie. Analyse van het christelijke integratiedebat

Loonstra, B.

83-39

NL

Dit inleidende artikel is een korte samenvatting van mijn proefschrift dat op 18 maart 2016 verdedigd is aan de VU, faculteit der Geesteswetenschappen, afdeling Wijsbegeerte, met als promotor Gerrit Glas. Het beschrijft de spanningen die kunnen ontstaan tussen geloof en psychotherapie, omdat de laatste doorgaans focust op de moderne waarde van de individuele autonomie van de patiënt/cliënt. Daartoe worden de jaargangen van twee Amerikaanse tijdschriften geanalyseerd die de verhouding tussen geloof/ Bijbel/ theologie en psychologie/ psychotherapie tot thema hebben. De uitkomst is, dat psychotherapie terecht werkt aan de versterking van de autonomie van de patiënt/ cliënt, mits ze tegelijkertijd oog heeft voor de inbedding van de persoon in gemeenschappen. Deze gemeenschappen vinden hun samenhang in gedeelde levensbeschouwelijke inzichten.

levensbeschouwing, psychotherapie, integratiedebat, normatieve praktijken, pastoraat

Het integratiedebat filosofisch gegrild en theologisch gepeperd: Een reflectie op Loonstra’s analyse en interne beoordeling van het christelijke integratiedebat

Filius, R.J.

90-94

NL

In deze reflectie op de eerste vijf hoofdstukken Loonstra’s (2016) Worldview and Psychotherapy: An Analysis of the Christian Integration Debate wordt waardering geuit over de grondige analyse en de ontsluiting van deze belangrijke bron. Het doel van het vijfde hoofdstuk is de beoordeling van het integratiedebat op interne consistentie en ten opzichte van de Bijbel. Maar blijft het binnen de grenzen van dit doel? Is de beoordeling van het gebruik van het concept ‘zelf’ niet te zeer vanuit een specifieke theologische opvatting? Wordt aan het functionele aard van psychotherapie voldoende recht gedaan? Loonstra gaat in dit hoofdstuk verder dan een interne beoordeling. Daardoor zit er nogal wat theologisch pit in de, door het filosofisch abstracte karakter, toch al stevige kost.

levensbeschouwing, epistemologie, autonomie, zelfautoriteit

De WdW als panacee? Loonstra’s alternatief voor het Amerikaanse integratiedenken

Van den Brink, G.

95-100

NL

Dit artikel onderzoekt Loonstra’s reformatorisch-wijsgerige evaluatie van het Amerikaanse integratiedebat. Betoogd wordt dat Loonstra overtuigend het tegoed van de zgn. reformatorische wijsbegeerte (de zogeheten WdW) laat zien waar het gaat om het helder onderscheiden tussen geloof, theologie, psychologie, psychotherapie en pastoraat. Minder succesvol lijkt echter zijn poging enkele hardnekkige problemen die zich in het integratiedebat voordoen op te lossen vanuit deze wijsbegeerte. Zo is de rol van de Bijbel ten aanzien van de psychologie (en de wetenschap in het algemeen) complexer dan de reformatorische wijsbegeerte doet voorkomen, terwijl de relatie tussen individu en gemeenschap christelijk gesproken juist minder complex lijkt dan Loonstra suggereert.

integratiedebat, geloof en wetenschap, individu en gemeenschap

Perspectief op zelfontplooiing

Baarda, P.

101-106

NL

Dit artikel is een reflectie op één van de psychologische aspecten uit het model van Loonstra, namelijk zelfontplooiing. Het begint met een beknopte uiteenzetting over zelfontplooiing en hoe daar tegen aan gekeken wordt, uitlopend op de invulling die Loonstra geeft aan het begrip. Vervolgens wordt dat gerelateerd aan de actuele ontwikkelingen in de positieve psychologie om na te gaan of Loonstra’s antropologische/psychologische aspecten van zelfontplooiing te operationaliseren zijn. Die vergelijking maakt duidelijk dat er overeenkomsten zijn, maar dat de wegen op een belangrijk punt ook uit elkaar gaan. Dat pleit alleen maar voor een voortgaand debat over de integratie van geloof en hulpverlening.

zelfontplooiing, positieve psychologie, geloof, hulpverlening, integratie

Psychotherapie en spiritualiteit: De geleefde spanning tussen ik en (eeuwig) jij

De Jong, E.

107-111

NL

Gesteld wordt dat Loonstra het christelijk integratiedebat op een hoger niveau heeft gebracht vanwege zijn wetenschapstheoretische invalshoek. Naast een analyse van het debat levert Loonstra bouwstenen aan voor een nieuw existentieel antropologisch georiënteerd therapeutisch model. Hoewel wordt erkend dat dit model zeker vruchtbaar kan zijn binnen christelijke psychotherapeutische en psychiatrische praktijken, zijn er vragen te stellen bij de antropologische onderbouwing en hiermee samenhangend het ontbreken van het thematiseren van de therapeutische relatie.

therapeutische relatie, religieuze ervaring, positieve gezondheid

Psychotherapie en levensbeschouwing: Een gespannen verhouding die om een hoge mate van sensitiviteit vraagt

Verhagen, P.J.

112-120

NL

In zijn proefschrift, waarin het Amerikaanse christelijke integratiedebat wordt onderzocht, gaat de auteur na of zijn uitkomsten en conclusies ook generaliseerbaar zijn (Loonstra, 2016). De conclusie luidt dat dit niet het geval is. Dit komt doordat er onvoldoende analogie is tussen zijn en de andere casus, waarmee hij zijn uitkomsten vergeleken heeft. In die zin zou men kunnen zeggen dat zijn benadering niet religie- en cultuursensitief genoeg is. Anderzijds lijkt de door hem ontworpen matrix nu juist geschikt om juist vanuit religie-en cultuursensitief denken en psychotherapeutisch werken elke levensbeschouwing een eigen ‘ondertiteling’ te laten geven bij de twee dimensies van de matrix.

generaliseerbaarheid, integratie, religie-sensitiviteit, cultuur-sensitiviteit

De heuristische matrix over levensbeschouwing en psychotherapie … in de psychiatrie

Braam, A.W.

121-127

NL

In zijn streven om levensbeschouwing en psychotherapie op gebalanceerde wijze te integreren komt Loonstra (2016) tot een 'heuristische matrix'. Psychologische – meer subjectieve – perspectieven schraagt hij daarin aan antropologische perspectieven. De huidige bijdrage vat deze heuristische matrix benadering samen via een ingang over Gemeinschaft en Gesellschaft zoals uitgewerkt door Tönnies en Durkheim. Vervolgens komen de drie casus aan de orde die Loonstra hanteerde om de bruikbaarheid van de matrix te evalueren. Die casuïstiek krijgt een nader (fictief) psychiatrisch vervolg, met een zowel multidisciplinaire als systemische uitwerking. In de toepassing van de heuristische matrix blijkt het zoeken naar spanningen tussen de verschillende velden richting te geven.

heuristische matrix, gemeenschap, transcendentie, diagnostiek, RACT

Levensbeschouwing en psychotherapie: Antwoord op de overwegingen

Loonstra, B.

128-134

NL

Deze bijdrage is een verantwoording van de positie van de auteur van Worldview and Psychotherapy tegenover de kritische overwegingen in de reacties op respectievelijk de hoofdstukken 2-5, 6, 7, 8 en 9. De volgorde van de beantwoording komt overeen met de volgorde van plaatsing.

kritische reflecties, beantwoordingPsyche