Redactioneel

Van den Brink, B.

1

NL

Gedeelde ruimte. De ontvankelijkheid van zorgverleners in patiëntencontacten

Giebner, B.

2-10

NL

In dit artikel over de ontvankelijkheid van zorgverleners in patiëntencontacten worden het onderzoek en de bevindingen uiteengezet die deel uitmaken van het proefschrift ‘Gedeelde ruimte’ (Giebner, 2015). Er wordt getoond hoe het empirisch materiaal fenomenologisch, onder ander met behulp van denkbeelden van de filosoof Peter Sloterdijk wordt benaderd. De vraagstelling naar het hoe, wat en waartoe van de ontvankelijkheid van zorgverleners wordt belicht op grond van de persoonlijke uitspraken van de geïnterviewde zorgverleners, tegen het licht van professionele normen en waarden. Hun opvattingen over geven en krijgen, hun concrete ervaringen van geraakt worden, van betrokken zijn, kennis verkrijgen en waarde ervaren, laten zien dat persoonlijke ontvankelijkheid essentieel is voor kwalitatief goede zorgverlening en voor het welzijn van zorgverleners zelf. Wat zorgverleners in patiëntencontacten zelf ‘ontvangen’, verdient dan ook meer aandacht te krijgen.

ontvangen, motivatie, geraakt worden, ervaringskennis, waarde-ervaring

Nieuwe spiritualiteit en sociale betrokkenheid

Berghuijs, J.

11-29

NL

Nieuwe spiritualiteit is vaak bekritiseerd als egocentrisch en weinig gericht op sociale betrokkenheid. Auteurs die deze kritiek uiten zijn echter vaag en/of verschillen in hun specificatie van de doelgroep waar ze over schrijven en de precieze inhoud van de kritiek. Empirische studies over het onderwerp zijn schaars. Daarom is in dit artikel eerst een adequate afbakening van de doelgroep ontwikkeld (mensen betrokken bij nieuwe spiritualiteit) en een concept van maatschappelijke betrokkenheid dat onderscheid maakt tussen gedrag dat wel en dat niet egocentrisch is gemotiveerd. Op basis van dit conceptuele model is aan een representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking een vragenlijst voorgelegd. Op de meeste variabelen van sociale betrokkenheid scoort de doelgroep lager dan degenen die bij een religieuze groepering horen of die ‘traditioneel religieus’ georiënteerd zijn, maar hoger dan de ‘seculiere’ groepen. Echter, de doelgroep is meer betrokken bij organisaties voor milieubescherming, vrede, of dierenrechten dan de andere groepen. Maar demografische factoren – in het bijzonder opleiding, leeftijd en geslacht – blijken sterkere voorspellers van sociale betrokkenheid te zijn dan religieuze en spirituele overtuigingen, ervaringen, of praktijken.

spiritualiteit, sociale betrokkenheid, motivatie, verbondenheid

Worden mensen geloviger of spiritueler als zij longkanker krijgen? Een onderzoek naar (de effecten van) spirituele copingstrategieën van longkankerpatiënten

Körver, S.

30-44

NL

Longkanker is een zeer dodelijke aandoening. Vijf jaar na de diagnose leeft nog slechts 15% van deze patiënten. De vooronderstelling was, op basis van het vooral Amerikaanse onderzoek naar spirituele coping, dat longkankerpatiënten in hun ontreddering juist een beroep zouden doen op spiritualiteit (in de meest brede zin van het woord). Onderzoek (kwantitatief en kwalitatief) onder poliklinische longkankerpatiënten (n=237) met een overwegend katholieke achtergrond uit 12 ziekenhuizen in Limburg en Noord-Brabant laat zien dat deze respondenten veerkrachtiger zijn dan verwacht en dat zij relatief weinig een beroep doen op spirituele copingstrategieën, behalve een kleine subgroep. Als spiritualiteit (inclusief paranormaliteit en magisch denken en handelen) wel een rol speelt, dan gaat het om een zeer breed spectrum van praktijken en overtuigingen. Spiritualiteit blijkt vooral te verwijzen naar verbondenheid met significante anderen en – via hen – met het transcendente. Positieve herwaardering speelt een centrale rol in het copingproces.

longkanker, spiritualiteit, coping, verbondenheid, positieve herwaardering

De samenhang tussen zingeving, mentale veerkracht en psychosociale problematiek bij adolescenten

Oosterwijk, J.C.

45-59

NL

In dit artikel wordt de samenhang tussen zingeving en mentale veerkracht bij adolescenten onderzocht en variabelen geïdentificeerd die hiermee samenhangen. Er werden significante verbanden gevonden tussen de criteriumvariabele zingeving en predictorvariabelen geluksgevoel (ß = .461, p ≤ .01) en mentale veerkracht (ß = .432, p ≤ .01). Bij de moderatie-analyse werd gevonden dat 33% in de variantie van psychosociale problematiek wordt verklaard door mentale veerkracht, sekse en leeftijd (F = 9.003, p ≤ .01). Uit de stratificatie bleek dat 56% van de variantie in psychosociale problematiek bij jonge adolescenten verklaard wordt door mentale veerkracht. Dit tegenover 9% bij de oudere adolescenten. Geconcludeerd is dat de eerder gevonden samenhang tussen zingeving en mentale veerkracht bevestigd is. Interventies bij jongeren met psychosociale problemen met als doel de mentale veerkracht en zingeving te verhogen zijn dan ook aanbevolen.

mentale veerkracht, adolescenten, mentale veerkracht, zingeving

Geloof & suïcidaliteit: op stap naar synergie tussen onderzoek en klinische praktijk

Van den Brink, B., Van der Velde, N., & Jongkind, M.

60-62

NL

In de vormgeving van een wetenschappelijk onderzoek naar de relatie tussen suïcidaliteit en religie is gepoogd een synergie te laten ontstaan tussen wetenschappelijk onderzoek, klinische praktijk en opleiding. Een nauwe interactie tussen deze drie domeinen leidt zowel tot een verdieping van de diagnostiek en behandeling, inclusief het betrekken van geloofsaspecten, als tot een vergroting van de reikwijdte van het wetenschappelijk onderzoek.

wetenschappelijk onderzoek, klinische praktijk, suïcidaliteit, geloofsaspecten, synergie

Existentiële flankerende module

Filius, R.J.

63-65

NL

In deze bijdrage wordt een ‘flankerende module’ voorgesteld. De beoogde module biedt extra tijd om expliciet aandacht te geven aan existentiële, godsdienstige of geloofsvragen naast de kortdurende psychologische behandeling in de generalistische basis GGZ. Er wordt een voorzet gegeven aan de hand van het thema ‘schaamte en schuld’. Instellingen en lezers worden gevraagd om deze module mede te ontwikkelen en te evalueren.

Existentiële vragen, e-health

Uit de kunst: Alleen zij zelf kan laten zien wie zij is. Over de 'Betende' van Wilhelm Lehmbruck

Zondag, H.

66-68

NL

Reflectie op: Betende (1918) Wilhelm Lehmbruck Materiaal: gietbeton Afmetingen: 83 x 53 x 40cm Duisburg, Lehmbruckmuseum

Bladwijzer: Faith-based health care: de Sahara is dichtbij

Van den Brink, B.

69-71

NL

In de uitgave van The Lancet van 31 oktober 2015, volume 386, is een verrassende serie artikelen gepresenteerd: drie hoofdartikelen rond het thema faith-based health care. Om te beginnen zetten twee comments het geheel in het beoogde perspectief: circa 84% van de wereldbevolking is religieus geaffilieerd, en heeft op verschillende niveaus invloed op gezondheidsgedrag en -zorg, van de individuele consument of zorgverlener tot en met de internationale reactie op armoede en ongelijkheid. Deze Lancet serie ‘onderzoekt de rol van faithbased organisaties in het voorzien in en beïnvloeden van gezondheidszorg en doet aanbevelingen hoe deze bijdrage verder ontwikkeld kan worden gezondheidsuitkomsten te verbeteren.’ (Karam, Clague, Marshall, & Olivier, 2015, p. 22) Dit wordt nog doelgerichter geformuleerd in de tweede comment: ‘Het doel van deze serie is te onderzoeken hoe faith-based gedragingen invloed hebben op het leveren van gezondheidszorg op het niveau van organisatie.’ (Summerskill & Horton, 2015, p. 1709)...

faith-based health care

Kringloop: studiekring Leiden

Van der Velde, N., De Vries, A., & De Heer, A.

71-73

NL

Boekbespreking: Bakker, A. (2014). Wat een eetstoornis met je doet

Koudijs, W.

74

NL

Bespreking van het boek: Arina Bakker (2014). Wat een eetstoornis met je doet. Zoetermeer: Uitgeverij Boekencentrum. ISBN 987 90 239 2667 2. 204pp. € 15,90.

Boekbespreking: Vanaerschot, G., Nicolai, N., & Hebbrecht, M. (2015). Empathie: Het geheime wapen van psychiaters en psychotherapeuten

Van den Brink, B.

74-75

NL

Bespreking van het boek: Vanaerschot, G., Nicolai, N., & Hebbrecht, M. (2015). Empathie: Het geheime wapen van psychiaters en psychotherapeuten. Leusden: Diagnosis Uitgevers. ISBN 9789491969034. 256p. € 36,50.