Redactioneel

Verhagen, P.J.

81-83

NL

Waarom het biopsychosociale model faalde en toch een toekomst heeft

Glas, G.

84-94

NL

Het biopsychosociale model van George Engel wordt aan een nader onderzoek onderworpen. Dit model is succesvol geweest in het onderwijs en in de klinische praktijk, maar biedt voor wetenschap- pelijk onderzoek nauwelijks houvast. Ook filosofisch blijven er wel wat thema’s liggen, met name de vraag hoe de relatie tussen de systeemniveaus, tussen geheel en delen, gedacht moet worden. Zeker is dat het hier niet gaat om een causale relatie. Er worden verschillende strategieën besproken om ten aanzien van deze vraag verder te komen: de neomechanistische benadering van Bechtel, Craver, en Kendler; en de dynamische systeemtheorie van Kelso, Varela en Thompson. Op basis van eigen theorievorming op dit punt wordt beargumenteerd dat deze benaderingen elkaar in de praktijk niet hoeven uit te sluiten en dat de keus voor een bepaalde benadering afhangt van het type wetenschappelijk onderzoek. Geconcludeerd wordt dat het biopsychosociale model een belangrijke functie heeft vervuld in het humaniseren van de zorg. Die functie kan het in de toekomst nog steeds vervullen, omdat het model voldoende ruimte laat voor conceptuele verfijning.

biopsychosociaal model, causaliteit, systeemtheorie, Engel, relatie tussen geheel en delen

Het biopsychosociale model: kritische vragen en radicale wijzigingen

Verhagen, P.J.

95-111

NL

Het biopsychosociale (BPS) model is vanwege zijn gebrekkige conceptuele status omstreden in de Nederlandse psychiatrie en ook internationaal. Dat geldt niet voor het psychosociale denken; dat is springlevend. Daarnaast speelt de vraag naar het al dan niet toevoegen van een spirituele dimensie. De lotgevallen van het model worden geschetst, alsook de radicale vernieuwingen vanuit de dynamische systeemtheorie en het empirisch pluralisme van Kendler. Daarbij kijken we bij wijze van illustratie naar autonomie, zelfregulering en hoop om kennis te maken met een aantal basisprincipes uit die twee vernieuwende benaderingen. Dat religie en spiritualiteit aan bod moeten komen krijgt vanuit deze radicale veranderingen nieuwe vanzelfsprekendheid.

autonomie, biopsychosociale model, zelfregulering, empirisch pluralisme, hoop

Het biopsychosociaalspiritueel model (BPSS): pragmatisch en omvattend

Vries-Schot, M. de

112-118

NL

De benaming biopsychosociaalspiritueel model (BPSS) is afgeleid van het niet onomstreden maar nog altijd relevante biopsychosociale model van George Engel. Hieraan is een spirituele dimensie toegevoegd. De wenselijkheid van een aanvulling met deze dimensie werd onder meer al bepleit door Paul Tournier en de betekenis van de spirituele dimensie wordt uitgelegd. Met dit uitgebreide en omvattende model worden alle relaties omschreven die een mens kan hebben. Het model is zowel theoretisch functioneel als van praktisch belang voor de hulpverlening.

biopsychosociaalspiritueel model, biopsychosociaal model, spirituele dimensie

The Extended Biopsychosocial Model: a whole-person-approach to psychosomatic medicine and psychiatry

Hefti, R.

119-130

EN

In dit artikel wordt een holistische benadering in de psychosomatische geneeskunde beschreven, gebaseerd op het uitgebreide biopsychosociale model (EBM) waarin religie en spiritualiteit als vierde dimensie zijn geïntegreerd. Het is deze vierde dimensie die het werkelijk menselijke constitueert (Frankl) en die daarom van vitaal belang is voor een ‘hele’-persoonbenadering in de geneeskunde. Het EBM als uitbreiding van het biopsychosociale model (Engel) is gebaseerd op degelijk onderzoek, dat de evidentie voor de spirituele dimensie laat zien. Dat betekent onder meer dat een spirituele anamnese bij elke patiënt afgenomen moet worden en dat religieuze overtuigingen als bron voor coping aangemoedigd moeten worden. Voor ziekenhuizen en instellingen in de gezondheidszorg betekent dit dat deze holistische benadering geconceptualiseerd kan worden in een interdisciplinair model voor spiritueel georiënteerde zorg. Dit wordt geïllustreerd met het voorbeeld van de psychosomatische kliniek Langenthal in Zwitserland.

religie, spiritualiteit, het uitgebreide biopsychosociale model, de ‘hele’-persoonbenadering, psychosomatische geneeskunde, spirituele anamnese, religieuze en spirituele coping, het spirituele zorgmodel

De existentiële dimensie van de psychiatrie: een enactivistische benadering

Haan, S. de

131-141

NL

De existentiële dimensie verwijst naar het gegeven dat mensen zich verhouden tot zichzelf en hun situatie. Deze verhouding speelt een belangrijke rol in de psychiatrie: zowel in het ontstaan en verloop van psychiatrische stoornissen, als wat betreft de behandeling. Huidige modellen voor de psychiatrie geven onvoldoende rekenschap van deze dimensie. Enactivisme biedt een algemeen denkkader dat uitgaat van de samenhang tussen biologie en betekenis, tussen lichaam en geest, en tussen persoon en omgeving. Een enactivistische benadering kan recht doen aan de existentiële dimensie en maakt bovendien de samenhang inzichtelijk tussen de existentiële, de sociaal-culturele, biologische en experiëntiële dimensies van de psychiatrie. De verschillende dimensies kunnen we zien als verschillende uitsnedes uit het gehele systeem van een persoon in interactie met haar (sociale) omgeving. Zonder de verschillen uit het oog te verliezen, benadrukt een enactivistische benadering de samenhang tussen de dimensies, en biedt daarmee grip op de complexiteit van psychiatrische aandoeningen.

psychiatrie, filosofie, enactivisme, existentiële dimensie, holistische/integratieve modellen

Nieuwe rubriek: Uit de Kunst

Redactie

141

NL

Uit de kunst: ‘Tot in het vierde geslacht...’

Bolt, A.

142-144

NL

Bespreking van de roman: Vaessen, H. (2006). Stille finale. Uitgeverij Aspekt. 380 pagina´s

Bladwijzer: Bespreking van de Archive for the psychology of religion / Archiv für Religionspsychologie 2012 nr. 3

Hegger, A.

145-146

NL

Bespreking van de Archive for the psychology of religion / Archiv für Religionspsychologie jaargang 2012 editie nummer 3. Een themanummer over godsdienstpsychologie in Turkije, onder redactie van Zuhal Agilkaya en Ralph W. Hood.

Boekbespreking: Lely, A.J. de (2012). Wat depressie met je doet

Jong, E. de

147

NL

Bespreking van het boek: Lely, Arie Jan de (2012). Wat depressie met je doet. Zoetermeer: Boekencentrum. ISBN 902392150X. 187 pp. € 15,90.

Boekbespreking: Schreurs, A. (2012). Psychotherapie en spiritualiteit in de praktijk

Loonstra, B.

147-149

NL

Bespreking van het boek: Schreurs, A. (2012). Psychotherapie en spiritualiteit in de praktijk. Assen: Van Gorcum. ISBN 9789023249276. 264 pp. € 36,75.

Boekbespreking: Lange, F. de (2011). In andermans handen. Over flow en grenzen in de zorg

Paridaans, I.

149-151

NL

Bespreking van het boek: Lange, F. de (2011). In andermans handen. Over flow en grenzen in de zorg. Meinema: Zoetermeer. ISBN 9789021143194. 127 pp. € 13,90.