Redactioneel

Wijnalda, H.

1-2

NL

Towards a philosophy of science for Christian psychology

Johnson, E.L.

3-19

EN

De meeste hedendaagse psychologen, onder wie veel christenen, gaan ervan uit dat psychologie noodzakelijkerwijs een seculiere discipline is , ofwel een vakgebied dat metafysische of godsdienstige standpunten moet vermijden. De moderne psychologie ontleent haar succes immers aan de manier waarop zij haar veld van onderzoek definieert met betrekking tot de metafysica en de kennisleer. Moderne psychologen mogen hun werkveld uiteraard definiëren zoals ze willen, maar de filosofische bronnen van de christelijke traditie, met name de bijdragen van Augustinus en Thomas van Aquino, wijzen in de richting van een geheel andere opvatting over wat psychologie inhoudt. Het artikel is een zeer voorlopige schets van een wetenschapsfilosofische beschrijving en verantwoording van een psychologie die in grote lijnen is afgeleid van hun kennisleer. Deze psychologie neemt de drie-ene God en zijn openbaring in de Schriften met betrekking tot de individuele mens serieus en wordt derhalve gedefinieerd op basis van christelijke vooronderstellingen.

christelijke psychologie, Augustinus, Thomisme, filosofie, epistemologie

Psychologische theorievorming en geloof

Ouweneel, W.J.

19-33

NL

Christenpsychologen lijken vaak gevangen in het dilemma van óf een modern-sciëntistische of positivistische benadering, óf een obscurantistische of biblicistische benadering, óf een traditioneel- scholastische benadering (met bijvoorbeeld haar dicho- of trichotomie). Een dergelijk dilemma kan alleen worden opgelost door een grondige bezinning op de voorvragen: ten eerste door een christelijk-wijsgerige antropologie (waarbij een theologische antropologie van dienst kan zijn) en ten tweede door een christelijke benadering van de wetenschapsfilosofie, om de status van psychologische en psychiatrische theorieën en modellen op christelijke wijze te kunnen vatten. Volgens de christelijke wijsbegeerte is geloof (in transcendent-religieuze zin) in de wetenschap niet een (in feite overbodig) ‘surplus’, maar juist de diepste basis van alle menselijke kennis. Dat is wat anders dan dat dit geloof altijd direct zichtbaar zou zijn, ook in het praktisch-dagelijks psychologisch onderzoek.

religie, antropologie, wetenschappelijke theorievorming, vooronderstellingen

Geloof en wetenschap: een schets van hun verhouding met een toelichting aan de hand van discussies over vrijheid en angst

Geertsema, H.G.

34-53

NL

Dit artikel probeert inzicht te geven in de complexe verhouding tussen geloof en wetenschap. In de eerste plaats wijst het op de betekenis van filosofische concepties van de werkelijkheid voor de discussie tussen geloof en wetenschap. In de tweede plaats laat het zien dat er niet alleen interactie plaats vindt tussen geloof, filosofie en wetenschap, maar ook op de niveaus van geloof, filosofie en wetenschap zelf. In het conflict tussen naturalistisch materialisme en christelijk geloof staan daarom niet zozeer wetenschap en geloof tegenover elkaar als wel verschillende levensovertuigingen en daardoor bepaalde filosofische concepties. Deze stand van zaken wordt geïllustreerd aan de hand van discussies over vrijheid en verantwoordelijkheid enerzijds en angst anderzijds.

geloof en wetenschap, naturalistisch materialisme, christelijk geloof

Wetenschap en religie, psychologie en christendom: godsdienstwijsgerige kanttekeningen bij hun verhouding

Sarot, M.

54-64

NL

In dit artikel pleit ik voor een kritisch-hermeneutische benadering van de verhouding van wetenschap en religie in het algemeen, psychologie en christendom in het bijzonder. Deze kritisch-hermeneutische benadering probeert te onderscheiden tussen de ‘harde’ resultaten van de wetenschap enerzijds en de (methodologische) aannames en veronderstellingen van de wetenschap, de normatieve opvattingen van wetenschappers, en de wijze waarop de uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek hierdoor worden beïnvloed anderzijds. In het geval van een schijnbare tegenspraak dient te worden onderzocht of het hier gaat om een echte tegenspraak, hoe ‘hard’ de wetenschappelijke positie is en hoe ‘hard’ de betreffende geloofsopvatting is. Doel van deze benadering is de wetenschapper haar geloof zodanig met haar wetenschappelijk werk in gesprek te brengen, dat zij niet in haar geloof A gelooft en in haar wetenschappelijk werk B beweert, terwijl beide strijdig zijn met elkaar. Vervolgens geef ik voor vijf benaderingen in de psychologie – de psychoanalytische benadering, het behaviorisme, de humanistische psychologie, de cognitieve psychologie en de neurowetenschappelijke benadering – een eerste aanduiding van hoe een dergelijk kritisch-hermeneutisch gesprek er uit zou kunnen zien en vooral ook waar de gesprekspunten zouden kunnen liggen.

religie, psychologie, christendom, psychotherapie, cognitieve psychologie, neurowetenschappen, science & religion, methodologisch naturalisme, behaviorisme, humanistische psychologie

Wetenschap en geloof: een intervisie

Hijweege, N., Loonstra, B., Verhagen, P., & Hegger, A.

65-75

NL