Psyche & Geloof 23 nr. 2

juni 2012

Artikelen in deze editie


Redactioneel

Hegger, A.T.

69-70

NL

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Discussie en inspiratie rond wetenschap, geloof en hulpverlening

Verhagen, P.J.

71-79

NL

In deze bijdrage, gebaseerd op de openingslezing tijdens het congres ´Hersenspinsels?´ (november 2011), wordt aan de hand van een casus de actuele discussie rond de vraag ‘wat psychiaters zouden moeten doen met betrekking tot religie en geestelijke gezondheid’ besproken. De casus betreft de Spirituality and Psychiatry Special Interest Group (SIG) van de Royal College of Psychiatrists (VK). In de periode 2008-2011 is nogal heftig over deze vraag gediscussieerd. De discussie lijkt vast te lopen in inmiddels verouderde opvattingen over de verhouding wetenschap en religie. Verouderd, omdat ze gedateerd moeten worden in de hoogtijdagen van het secularisatiedebat. Nu dat debat in belangrijke mate voorbij is, hebben we een nieuwe visie op de verhouding wetenschap en religie nodig. Deze visie komt erop neer dat feiten (wetenschap) en waarden (religie) bijeengehouden in plaats van tegen elkaar uitgespeeld worden. Zoals wetenschap een rol speelt in de wijze waarop we ons (professionele) leven inrichten, zo speelt religie een rol in de wijze waarop we met wetenschap leven.

religie, geestelijke gezondheid, Spirituality and Psychiatry Special Interest Group (SIG), secularisatie, ‘wetenschap en religie’

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

De spirituele dimensie in het biopsychosociaalspiritueel model (BPSS): specificeerbaar naar christelijk geloof?

Vries-Schot, M. de

80-88

NL

Het is van belang om als zorgverleners te bepalen hoe we aankijken tegen de plaats van de spirituele dimensie in de hulpverlening: als ondergeschikt, als nevengeschikt of als overkoepelend binnen het voorgestelde biopsychosociaalspiritueel model (BPSS). In dit artikel wordt besproken dat deze plaats verschilt al naar gelang het gaat om diagnostiek, behandeling dan wel theorievorming en weten¬schappelijk onderzoek. In de geestelijke gezondheidszorg worden problemen op het spirituele terrein in de diagnostisch fase beschouwd als niet pathologische omgevingsinvloeden, waarmee de spirituele dimensie een ondergeschikte positie inneemt. De behandelfase richt zich voornamelijk op krachtbronnen waarbij de spirituele dimensie een nevengeschikte positie krijgt toegewezen. Anders- of niet-gelovige zorg¬verleners kunnen meningen of inspiratiebronnen hebben die op gespannen voet staan met het christelijk geloof. Het is belangrijk deze spanningsvelden te onderkennen en weloverwogen te hanteren. In de wetenschappelijke reflectie op de plaats van de spirituele dimensie binnen het BPSS kan deze dimensie als overkoepelend beschouwd worden. Het biedt een uitdaging voor christelijke zorgverleners om meer wetenschappelijke output te leveren. Uitkomsten kunnen geïmplementeerd worden in een evidence based behandelpraktijk.

spiritualiteit, godsdienst, gezondheid, biopsychosociaalspiritueel model

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Gezond en gelovig: pleidooi voor gescheiden domeinen

Hagendijk, A.

89-95

NL

Het vervangen van het in de psychiatrie gangbare biopsychosociale model door een biopsychosociospiritueel model, zoals voorgesteld door Margreet de Vries-Schot (2006) is een opmaat voor het overschrijden van de grenzen tussen psychiatrie en pastoraat. Aan de hand van een beschouwing over de verschillende aspecten van geloof wordt gepleit voor het bewaken van de verschillende domeinen van psychiatrie en pastoraat.

psychiatrie en pastoraat, biopsychosociaal model, biopsychosociospiritueel model

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Spiritualiteit in de psychotherapeutische praktijk?

Kalmthout, M. van

96-104

NL

Dit artikel gaat over de vraag of er in de psychotherapeutische praktijk sprake kan zijn van het spirituele en hoe dat er concreet uitziet. Dit onderwerp wordt voorzichtig geëxploreerd vanuit een seculiere invulling van spiritualiteit, omdat die het beste past bij het psychotherapeutische gedachtegoed en bij onze geseculariseerde wereld. Aandacht wordt onder meer besteed aan de betekenis van de secularisatie bij dit hele vraagstuk, aan de definitie van psychotherapie en aan de invulling van spiritualiteit in een psychotherapeutische context.

identiteit van psychotherapie, secularisatie, seculiere spiritualiteit

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Spiritualiteit en psychologie

Waaijman, K.

105-111

NL

Drie vragen werden mij in het kader van het symposium Secularisatie en Spiritualiteit voorgelegd. De eerste vraag is theoretisch van aard: wat is eigenlijk spiritualiteit; zijn er universele kenmerken van spiritualiteit? De tweede vraag is cultuurhistorisch: bestaat er zo iets als een westerse vorm van spiritualiteit; welke invloed heeft de secularisatie gehad op spiritualiteit in onze cultuur? De derde vraag is concreet en praktijkgericht: wat kunnen psychiaters, psychologen en psychotherapeuten leren van de spirituele tradities? Drie interessante vragen, maar geen gemakkelijke, vooral ook omdat achter de vragen nog weer andere vragen en vooronderstellingen schuilgaan. De lezer bedenke zich dat het artikel de tekst is van een lezing, wat merkbaar is in stijl en taalgebruik.

spiritualiteit, theorievorming, seculiere spiritualiteit, westerse spiritualiteit, psychologie, psychotherapie, ziel

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

‘Zonder geloof zat ik hier niet meer’. Gesprekken met chronisch psychiatrische patiënten over hun levensbeschouwing en zingeving

Kolm, G.J. van der

112-125

NL

In het kader van een project ‘Zingeving in herstel’ binnen GGZ -instelling Yulius is een zeventigtal gesprekken gevoerd met chronisch psychiatrische cliënten. Het project beoogde de geloof- en zingevingsvragen beter in beeld te krijgen en op grond daarvan de kwaliteit van de zorg op dit punt mogelijk te verbeteren. In dit artikel wordt verslag gedaan van het project, en met name worden de in het kader van het project gevoerde gesprekken geanalyseerd. Godsdienstige zingeving blijkt voor de helft van de cliënten belangrijk tot zeer belangrijk en het behoren bij een geloofsgemeenschap speelt voor hen een grote en overwegend steunende rol.

psychiatrie, zingeving, herstel, geloofsgemeenschap

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Boekbesprekingen

Jong, E. de, Boer-Sonnenschein, M. de, Bolt, A., Katzenbauer, M.

126-132

NL

Boekbesprekingen van: - Visser, G. (2011). Water dat zich over laat steken: Verkenningen in het stroomgebied van beleving en gelatenheid. Amsterdam: Sjibbolet. ISBN 9789491110092. 202 pp. € 20,95. [bespreking door Ewoud de Jong] - Belder, J. (2009). Ziek van de kerk? Een persoonlijk verhaal over burn-out en depressie. Heerenveen: Uitgeverij Groen. ISBN 9789058299154. 416 pp. € 19,95. [bespreking door Mieke de Boer-Sonnenschein] - Ham-Willemsen, G. (red.)(2011). Zorgen voor anderen: Hoe mantelzorgers in balans blijven. Zoetermeer: Boekencentrum. ISBN 9789023920298. 155 pp. € 10,-. [bespreking door Antoinette Bolt] - Denys D. & Meynen G. (2012). Handboek psychiatrie en filosofie. Utrecht: de Tijdstroom. ISBN 9789058981936. 306 pp. € 49,-. [bespreking door Maartje Katzenbauer]

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.