Psyche & Geloof 22 nr. 1

maart 2011

Waan en religie

Artikelen in deze editie


Redactioneel

Hegger, A.T.

1

NL

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Ezechiël op de sofa: van mystieke ervaring tot religieuze waan?

Blom, J.D.

2-7

NL

Stemmen, visioenen en andere aberrante perceptuele belevingen worden sinds mensenheugenis toegeschreven aan God, de duivel, engelen en geesten. Binnen het biomedisch paradigma wordt in dergelijke gevallen gesproken van hallucinaties en wanen. Maar waar eindigt de pathologie en begint de authentieke mystieke ervaring? Of valt dit laatste begrip buiten het denkkader van de psychiatrie en is daarom alles op dit terrein per definitie een hallucinatie of waan? Aan de hand van de mystieke ervaringen van Socrates, Descartes, Hildegard von Bingen, Jeanne d’Arc, Emanuel Swedenborg, Helen Schucman en Ezechiël zullen de sterk uiteenlopende interpretaties worden geschetst van dergelijke belevingen, bezien vanuit een religieus en een natuurwetenschappelijk perspectief. Uit dit betoog vloeit de aanbeveling voort om bij religieus gekleurde wanen en hallucinaties (1) vast te stellen in hoeverre sprake is van lijdensdruk en/of disfunctioneren, (2) indien geïndiceerd, te zoeken naar een biomedische oplossing en (3) ten behoeve van de religieuze dimensie samenwerking te zoeken met de geestelijke verzorging.

hallucinatie, djinn, mystieke ervaring, biomedisch model, geestelijke verzorging

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Over de Christuswaan en werkelijkheid

Ypma, S.

8-17

NL

Wanneer is een religieuze ervaring een waan en wanneer niet? In dit artikel wordt deze vraag vanuit de verschijningservaring van Christus beantwoord met behulp van de psychoanalytische interpretatie van de waan. Door naar de psychodynamiek achter de waan als fenomeen te kijken, komt deze in een ander licht te staan dan als stoornis. Dat is een veel te simpele constatering. De waan kan een heel zinvolle functie vervullen, te weten een poging tot genezing en een bron van zekerheid te zijn.

waan, religieuze ervaring, psychodynamiek, zekerheid

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Dominee, wat vindt u ervan? Een pastoraal perspectief op waan en spirituele ervaring

Aarnoudse, J.

18-31

NL

Vanuit de bepaling van pastoraat als christelijke geestelijke verzorging (Heitink, 2000), worden vragen gesteld bij de sobere (gesloten) werkelijkheidsopvatting binnen de westerse cultuur. Hedendaagse psychiatrie als geneeskundige discipline is gebaseerd op de wetenschapstraditie die aan de sobere (gesloten) werkelijkheidsopvatting ten grondslag ligt. Binnen de christelijke traditie is er verschillend gereageerd op de moderne wetenschapstraditie. De auteur is kritisch met betrekking tot het reductionisme dat daaruit kan voortkomen. Hij bepleit de pastorale meerwaarde van openheid voor de mogelijkheid dat er bij bijzondere (spirituele) ervaringen werkelijkheid in het spel is, ook als deze niet empirisch-wetenschappelijk is vast te stellen. Daarnaast wordt in het artikel de intern christelijke gedachtebepaling aangeroerd rond de vraag, op welke wijze binnen een christelijke context bijzondere ervaringen kunnen worden getoetst, of hoe er pastoraal evenwichtig mee kan worden omgegaan. De samenwerking tussen een pastoraal team en psychiatrische hulpverlening wordt besproken en afgebakend.

spirituele ervaring, waan, pastorale zorg, werkelijkheid, geloof en wetenschap, psychiatrie

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Casuïstische bijdrage over het maken van onderscheid tussen religieuze en pathologische fenomenen in de psychiatrische praktijk

Jong, E. de

32-38

NL

In de klinische praktijk is het niet altijd eenvoudig onderscheid te maken tussen spirituele fenomenen en pathologische fenomenen. In dit artikel worden aan de hand van een drietal casus verschillende psychiatrische benaderingen geïllustreerd die behulpzaam kunnen zijn in de klinische afweging rondom deze thematiek.

religieuze psychopathologie, religieuze ervaring, spiritualiteit

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Zonder zicht. Over het revaliderend vermogen van ‘omhoog denken’

Praag, H.M. van

39-47

NL

De mens kent de behoefte z’n leven zin te geven. Zingeving drijft een leven vooruit. Zingeving staat gelijk aan betekenisgeving. Betekenis krijgt een leven door zich doelen te stellen en te proberen die te verwezenlijken. Luiheid en betekenisgeving zijn dus tegendelen. De drang tot zingeving kan als self-generated worden ervaren of als goddelijk geïnspireerd. Van religiositeit – de behoefte en het vermogen het leven een verticale dimensie te geven – kan een belangrijke zingevende invloed uitgaan. Zin verschaft een leven toekomstperspectief. Zinverlies leidt tot verlies aan toekomstverwachtingen. Wie geen verwachtingen meer heeft boet in aan levenslust, eventueel levenswil. Op dit punt aangekomen, komt de psychiater c.q. de psychotherapeut in zicht. Kort wordt ingegaan op de oorzaken van zinverlies en de mogelijkheden tot behandeling. In de psychiatrie krijgt zin-deficiëntie niet de aandacht die het verdient.

zingeving, betekenisgeving, luiheid, oorzaken zinverlies, religiositeit en zinverlies

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Congresverslag: 'Waan zinnig'

Walraven, L.

48-51

NL

Verslag van het CVPPP-congres 'Waan zinnig' gehouden 22 oktober 2010 te Lunteren

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.