Redactioneel

Glas, G.

53

NL

De scheppende ziekte: Over (joods-)religieuze elementen in het gestoorde zielenleven

Van Praag, H.M.

54-65

NL

Psychiatrie en religie raken elkaar op verschillende vlakken; op dat der theologie, de filosofie en de praktische geneeskunde. Aan de hand van een drietal ziektegeschiedenissen wordt één klinisch raakpunt besproken: het optreden van pathologische denkinhouden met religieus karakter bij bepaalde psychiatrische syndromen. Bij twee patiënten ligt de oorsprong van die denkbeelden in het joodse religieuze gedachtegoed (de onsterfelijkheidsidee en het messianisme). De derde patiënt verwoordt een Godsbegrip dat religieus-humanistisch kan worden genoemd. Het Godsbegrip wordt opgevat als metafoor, als een construct dat dimensies van het bestaan symboliseert, die wij als essentieel ervaren, maar die buiten ons kenvermogen vallen. De religieuze achtergrond van de desbetreffende denkbeelden wordt belicht en becommentarieerd. Aan de hand van deze drie ziekte geschiedenissen wordt bovendien vastgesteld dat psychopathologie niet per se regressief behoeft te zijn, dat wil zeggen, de persoonlijkheid ontluisterend en het negatief opleverend van het normale bestaan. Er bestaat, wat genoemd wordt, creatieve psychopathologie; psychopathologie die elementen toevoegt aan de persoonlijkheid, haar in zekere zin verrijkt. De scheppende ziekte dus, dat is een verschijnsel dat in de psychiatrie voorkomt en waarop in dit artikel de aandacht wordt gevestigd.

religieuze psychopathologie, creativiteit, messianisme, onsterfelijkheid, religieus humanisme

Verlangen en ontwikkeling in psychoanalyse en religie: Psychoanalyse als geseculariseerde mystieke weg?

Groenendijk, I.

66-80

NL

In dit artikel vindt een vergelijking plaats tussen psychoanalytische en religieuze perspectieven op de menselijke ontwikkelingsweg. Binnen beide perspectieven bestaan fundamentele inzichten over de oorsprong van het menselijk verlangen, over de ervaring van tekort, en over de principes die de psychische en religieuze ontwikkeling ondersteunen. De auteur legt deze inzichten naast elkaar en onderzoekt de mogelijke verwantschappen. Hierbij worden begrippen als separatie, imitatie, idealisering, identificatie en sublimatie behandeld. Ten slotte wordt de vraag gesteld of de psychoanalyse beschouwd kan worden als 'geseculariseerde mystieke weg'.

ego-ideaal, tekort, sublimatie, idealisering, verlies, religieus verlangen

Hoe geloof een rol speelt in beeldcommunicatie

Klein-Vuijst, L.

81-96

NL

Dit artikel beschrijft hoe religie een rol kan spelen in speltherapie met kinderen en de ouderbegeleiding. Richards en Bergin (1997) beschrijven de 'expliciet minimaliserende' benadering als de minst problematische manier van omgaan met religie door de therapeut. Deze benadering wordt toegepast op de kinderpsychotherapie. De twee belangrijkste aspecten van deze benadering zijn de bewustwording dat religie de therapeut beïnvloedt, en voldoende kennis over de religieuze achtergrond van het kind en de geloofsontwikkeling bij kinderen. Praktijkvoorbeelden illustreren hoe religieuze thema's kunnen bijdragen aan de diagnostiek en behandeling.

kinderpsychotherapie, beeldcommunicatie, speltherapie, ouderbegeleiding, religie, expliciet minimaliserende benadering

Niet meer twee zijn, maar één vlees: Enkele recente publicaties over de verhouding tussen seksualiteit en religie

Wagenaar, P.

97-109

NL

In dit artikel worden enkele recente publicaties besproken over de verhouding tussen seksualiteit en religie. Deze verhouding wordt gezien als een intieme band: er zijn christenen die ervaringen beschrijven van seksuele intimiteit als man en vrouw met tegelijkertijd het ervaren van God. Seksualiteit en religie kunnen daarentegen ook worden opgevat als twee gebieden die vooral wezensvreemd aan elkaar zijn. Als tussenvorm kunnen beide gebieden ook worden gezien als 'intieme vreemden'. In een historische paragraaf wordt van een aantal belangrijke christelijke denkers de visie op de verhouding tussen seksualiteit en religie beschreven. Christenen aan het begin van de eenentwintigste eeuw staan in het spanningsveld van een sterk veranderende kijk op seksualiteit. Dit is het gevolg van groeiende kennis over de biologische en psychologische aspecten van seksualiteit en van een verzet tegen het bijbelse spreken over seksualiteit als een door God geschonken gave in een door God gewilde relatie. De visie van christenen op homoseksualiteit staat in het bijzonder onder hoogspanning. In de besproken publicaties gaat het niet alleen over theoretische uitgangspunten van de verhouding tussen seksualiteit en religie, maar ook over de integratie ervan in de psychologische en pastorale hulpverlening aan christelijke patiënten met seksuele moeilijkheden.

seksualiteit, seksuele ethiek, homoseksualiteit, transgenderisme, seksuologische hulpverlening